Iedereen kent het gevoel wel. De wekker gaat maar jij had plafonddienst en voelt je uitgewrongen. Eén nacht kan weinig kwaad maar chronisch te weinig slapen is fataal. Voor jezelf én je omgeving inclusief je werk. Slaapexpert Floris Wouterson traint werkgevers HR- en vitaliteitsmanagers om van slapen prioriteit te maken. Zijn belangrijkste tip? ‘Maak het bespreekbaar’.
SLAAPROUTINE ALS ENERGIEGEVER
124 miljard euro. Zoveel kost verzuim door slaapproblemen Nederland jaarlijks (bron: RAND Europe 2018). “Het tienvoudige van de kosten door fileleed. En dat is een meetbaar gevolg hè. Je hebt ook nog de kosten door de fouten die je maakt aangezien je niet scherp bent.”
Aan het woord is slaapexpert Floris Wouterson. Hij leidt slaapcoaches op en geeft lezingen. Hij gooide het roer om nadat hij zelf te maken kreeg met slaapproblemen. “Ik ben van de bank naar het bed gegaan. Ik werkte in de financiële wereld maar kon me niet goed ontspannen na mijn werk en dat leidde tot een slechte nachtrust.”
Wouterson werd slaapcoach en schreef een bestseller Superslapen. “Ik positioneerde het als managementboek. De economische impact van slapen is in de zakelijke wereld echt een ondergeschoven kindje. “Sleep is for the weak” vind ik zo’n heerlijke uitspraak. Daar voeg ik gelijk aan toe: “Keep dreaming”. Als jij je herstelprocessen niet voldoende tijd geeft komt de rekening altijd. We vervangen kroketten door salades in de kantine en bewegen meer maar goed slapen is belangrijker dan voeding en beweging samen.”
PARKINSON ALZHEIMER EN OBESITAS
Tijdens een gesprek met de slaapexpert hoor je de ene na de andere statistiek die het belang van slapen onderstreept inclusief bron. Over de verhoogde kans op Parkinson Alzheimer hart- en vaatziektes obesitas en darmproblemen door een slechte nachtrust. Maar ook over de gevolgen voor je karakter de problemen die je kunt krijgen met het reguleren van je emoties bijvoorbeeld. Hij citeert uit publicaties van de Wereldgezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties tot de Nederlandse Gezondheidsraad en arbodienst ArboNed. “51 procent van de Nederlanders geeft aan moe wakker te worden. Die gaan dus ook moe aan het werk.”
Zij werken minder efficiënt en scherp. “Ze maken meer fouten hun probleemoplossend vermogen en creativiteit gaan eraan ze worden minder pragmatisch en hebben een korter lontje. Dat gaat ten koste van de werksfeer.” Volgens de slaapexpert laat onderzoek een verband zien tussen slaaptekort en sociaal (on)wenselijk gedrag op de werkvloer bijvoorbeeld zaken claimen die anderen hebben uitgevoerd (bron: Christopher M. Barnes 2011 Gebrek aan slaap en onethisch gedrag sciencedirect.com).
BETERE NACHTRUST
Van een uitgeruste medewerker profiteert iedere organisatie. Maar hoe pak je dit thema bij de wortels aan?
Wouterson heeft daar genoeg adviezen voor. Zijn eerste tip voor HR-managers vitaliteitsmanagers en leidinggevenden: maak het bespreekbaar. “Benadruk het belang van een goede nachtrust in je organisatie. Zorg dat werknemers bij je binnen durven te stappen als ze slaapproblemen hebben.” En maak het leuk om aan je nachtrust te werken. “Bijvoorbeeld door een uitdaging te bedenken. Geef iedere collega die wil een smartwatch en meet de slaap en de gezette stappen. Analyseer die data samen. Dat is leuk om te doen en mensen kunnen van elkaar leren.”
Het oplossen van slaapproblemen is maatwerk vertelt hij. “Het grootste deel van de slaapproblemen ontstaat door emotionele worstelingen. Piekeren je zorgen maken over allerlei zaken.” Ook de factor tijd kan voor problemen zorgen. “Hoe is je dagindeling? Ben je continu gestrest? Loop je achter de feiten aan? Ik begeleid chirurgen die tijdens operatiedagen de hele dag in mensen snijden en weet ik wat ze nog meer doen. Hoe kunnen zij die drukte op andere dagen compenseren? Hetzelfde geldt voor mensen die moeten laden en lossen in de haven van Antwerpen met een enorme commerciële druk.”
Wat ook meespeelt is de omgeving. “Hoe kijkt je organisatie naar slaap? En je thuisomgeving? Als je partner het maar gelul vindt dan heb je een uitdaging. En wat kun je in je omgeving veranderen? Wil je minder koffie drinken? Zet dat apparaat dan in de schuur.”
Het laatste focusgebied is volgens Wouterson de verbinding met anderen. “We zijn veel meer aan het connecten dan voorheen maar voelen ons tegelijkertijd eenzamer. Je kunt elke dag wel driehonderd appjes sturen maar je nog steeds alleen voelen. Dat leidt ook tot slaapproblemen. De kunst is om kritisch naar je eigen situatie te kijken en die te veranderen waar nodig.” Verder is het vanzelfsprekend belangrijk dat je een fijn bed en goede slaapkamer hebt.
POWERNAP
Wouterson merkt dat steeds meer mensen het belang van een goede nachtrust onderkennen. Ook thema’s als powernappen zijn populair. Sommige bedrijven richten zelfs speciale ruimtes in voor medewerkers om even de ogen dicht te doen. De effecten van powernaps zijn wel duidelijk voegt Wouterson toe. “Ik vind het zelf fijn om een deel van de opgeslagen informatie van de dag tot dat moment door te zetten van de hippocampus naar de neocortex het langetermijngeheugen. Na mijn powernap ben ik frisser en productiever.” Hij noemt het ‘een mooie aanvulling maar wel in de juiste context’. “Zolang in jouw bedrijf nog gesproken wordt over ‘sleep is for the weak’ zal niemand durven denken aan een powernap.”
Daarnaast is een powernap geen oplossing voor een slechte nachtrust.
De slaapexpert heeft een aantal tips voor een fijne powernap. “De powernap moet niet te lang duren maximaal 20 minuten. Anders ontwaak je zo duf als een konijn. Daarnaast moeten sommige mensen leren powernappen. Je kon ook niet meteen fietsen.” Van speciale pods (rustcabine) stoelen of bedden op maat gemaakt voor powernaps is hij niet per se voorstander. “Het kan een extra voordeel zijn maar voelt als een soort speen voor volwassenen. Je maakt powernaps daarmee voorwaardelijk: ik heb dit nodig om te kunnen rusten. Nee je hebt de vaardigheid al in je. Een bank is genoeg.”
Het gaat niet goed met onze slaap. Alleen al vanwege de stijgende temperaturen op onze opwarmende aarde slapen we ieder jaar per persoon gemiddeld 44 uur minder. Wouterson: “Naast de kwantiteit gaat ook de kwaliteit achteruit. Dat komt door onze moderne leefstijl. We hangen continu aan de apparaten daarop beuken oneindig veel reclameboodschappen op ons af. Scrollen is als een flipperkast voor je hersenen. Daarnaast eten en zitten we te veel.”
Hoeveel slaap je nodig hebt verschilt per persoon. Maar mensen die jarenlang te weinig slapen betalen daar de rekening voor. “Ze kunnen zichzelf voor de gek houden. Met pillen en koffie komen ze de dag door. Maar hoe scherp zijn ze nou echt?”
Het is wel duidelijk: slaap is volgens Wouterson net zo belangrijk als water drinken en zuurstof inademen. Hij sluit af met een advies. Kijk niet alleen naar de baas maar ook in de spiegel. “Zit jij elke zondag tot diep in de nacht te bingewatchen dan is het niet gek dat je de dag daarna als een zombie rondloopt. Ja werkgevers moeten in vitaliteit investeren. Dat levert een heleboel op. Maar een medewerker moet ook zelf een steentje bijdragen.”
