VOLG JE MORELE KOMPAS BOVEN DE WAAN VAN DE DAG.
Thijs Launspach is psycholoog schrijver en spreker. Hij is expert op het gebied van mentale gezondheid. In zijn boek ‘Je bent al genoeg’ schrijft hij over prestatiedruk en de hoge verwachtingen van deze tijd. Waar komt dat vandaan en hoe ga je er mee om?
GELUKSPARADOX EN PERMACRISIS
Er is iets merkwaardigs aan de hand. Thijs noemt dat de geluksparadox: cijfermatig gaat het hartstikke goed. Op de gebieden van veiligheid financiën gezondheid en welvaart gaat het beter dan ooit in de geschiedenis van de mensheid. Tóch worden we er niet gelukkiger van. Niet dat jij en ik dat niet zijn; we praten erover dus gaat het goed. En alles is natuurlijk te keren maar het is wel een tendens.
Thijs: “We leven in een welvarende tijd en tegelijkertijd ook in een mentaal belastende tijd. We leven in een permacrisis. Een tijd waarin we crisis op crisis doormaken en van noodgeval naar noodgeval hoppen. Van coronacrisis naar klimaatcrisis naar oorlog in Oekraïne naar oorlog in Gaza naar opkomst van extreemrechts in Nederland. Dat alles wordt ons ook met urgentie gebracht. Als je al het nieuws letterlijk volgt dan lijkt elke week onze laatste. Dat levert een enorme druk op waar je ook mentaal mee om moet kunnen gaan.”
VAN BUITEN NAAR BINNEN
Het is ingewikkeld als we niet precies weten hoe we ons moeten verhouden tot de werkelijkheid buiten onze eigen invloedsfeer. Er is van alles aan de hand maar je kunt er zelf niets aan doen. Dat voelt machteloos. Verlammend zelfs. Dan gaan we alleen nog maar harder scrollen.
“Ook de mogelijkheid jezelf voortdurend op socials te uiten doet wat met ons als mens. Dat vraagt om verwachtingen van ons. Over hoe ons leven eruit moet zien hoe ons lichaam eruit moet zien. Hoe leuk en gezellig ons leven moet zijn. Collega psycholoog Saskia Geraerts spreekt over ‘van binnen naar buiten leven’ of ‘van buiten naar binnen leven’. We zijn hard op weg naar dat laatste. Reagerend op wat er in de wereld gebeurt en wat die wereld van ons verlangt. Je raakt volkomen reactief in plaats van dat je iets doet vanuit jezelf dat je zelf verlangt en wilt bijdragen.”
MENTAAL FYSIEK EN SOCIAAL
Om daarin overeind te blijven moet je jouw fysieke en mentale staat gezond houden. We weten dat de dingen die belangrijk zijn voor fysiek herstel ook heel belangrijk zijn voor je mentale staat. Slaap gezonde voeding beweging momenten van spel even zonder prikkels ontspanning. “Investeren in je fysieke en mentale welzijn loont. Hoe uitdagender de tijden hoe noodzakelijker het onderhoud van jezelf om in die wereld te staan.
Hoe uitdagender de tijden worden hoe noodzakelijker het onderhoud van jezelf.
Gelukkig hoef je dat niet alleen te doen. Het is een van de grote mythes van deze tijd dat mensen het alleen moeten rooien. We weten dat we juist een supportsysteem hebben een netwerk waarop jij kunt bouwen en anderen op jou. Maar het supportsysteem zoals we dat twintig jaar geleden van nature hadden is niet meer vanzelfsprekend. Voornamelijk omdat we steeds meer tijd achter schermen doorbrengen.”
Hoe uitdagender de tijden worden, hoe noodzakelijker het onderhoud van jezelf.
NIET-ZO-SOCIALE MEDIA
“Met die schermen leven we in een wereld die pretendeert sociaal te zijn. Zeker online is sociale controle er nog wel evenals onze behoefte aan goedkeuring. Maar zónder zorgsysteem en dat is the worst of both worlds. Die vereenzaming is significant. En eenzaam lijden maakt het zwaarder. Daar word je depressiever van angstig verslavingsgevoeligheid stijgt. Dat zijn de consequenties van de eenzaamheid die nu in onze maatschappij verweven zit. Je mag wel laten zien dat het goed met je gaat. Als het minder goed gaat dan skippen we jouw tijdlijn liever even dat is niet leuk genoeg.
Of de maatschappij of wij dat zelf bepalen is lastig te duiden. Het verschil tussen wat er buiten ons en binnen in ons gebeurt is volgens Karl Jung niet zo groot. Als maatschappij leggen we op dit moment wel veel prestatiedruk op die vaak wordt ervaren als prestatiedrang. Het is een ideologisch systeem waarin we dus druk voelen om te presteren maar waarvan we zeggen dat die uit onszelf komt.” In feite zijn we een vleesgeworden Nike-reclame: Just did it! Zo wakkeren social media bij ons aan dat we alleen de beste kant van onszelf laten zien.
HET BELANG VAN WERK EN NETWERK
In de eerste fase van je carrière waarin je jouw werkidentiteit aan het vormgeven bent is werk heel belangrijk. Net als het netwerk collega’s om je heen van wie je kunt leren en waaraan je jezelf kunt optrekken. Het wordt ook onderschat hoe voornaam een werkplek überhaupt voor je is. Thuiswerken faciliteren is in praktische zin superhandig maar we verliezen er ook de binding met collega’s en de plek waar je met elkaar werkt mee. Daarin is werk en de omgang met collega’s ook een supportsysteem.
BETEKENIS BOVEN GEVOEL
Het werk zelf is natuurlijk ontzettend belangrijk. En daar is iets bijzonders aan de hand. We leggen veel nadruk op het belang van werkgeluk als tegenhanger van werkdruk. Maar waar we het veel minder over hebben is de betekeniscrisis van werk. Steeds meer mensen zitten in een functie waarvan ze zelf de betekenis niet vatten. En dat komt deels omdat we steeds verder af komen te staan van de resultaten ervan. Interacteren met een mailbox of met een Excel sheet heeft wel zin maar je hebt van achter je scherm vaak geen zicht op wat je ermee bereikt.
Een van de manieren om content te zijn met je leven is dat je iets doet wat van betekenis is waarvan je het gevoel hebt dat je echt bijdraagt en dat je iets doet waarin jouw talenten samenkomen. De betekenis van het werk is belangrijker nog dan dat het je een gevoel van betekenis geeft. Dat is essentieel in hoe tevreden je bent in je werk. Dat je iets doet waarvan je tot op het bot bent doordrongen dat het zin heeft wat het doet. En daar werk van maken is extreem zinvol voor je functioneren én voor jezelf.”
VERTROUW OP JEZELF
We mogen veel meer ons morele kompas volgen in plaats van te handelen naar de waan van de dag. Dat je dit leest is al een goede zaak. Onze vitale bewustwording is belangrijker geworden dan het al was: om te worden wie je bent te zorgen voor jezelf te zien dat je niet aan alle eisen kúnt voldoen en om te leren vertrouwen op jezelf. Zelf ben je meer dan genoeg. Kijk maar wat vaker op van je scherm gun een ander jouw gezelschap een goed gesprek en een opgestoken duim.
Meer van en over Thijs Launspach vind je op www.thijslaunspach.nl
