Het thema ‘veerkracht’ is de rode draad door dit magazine. Wie goed met stress veranderingen of tegenslagen om leert gaan versterkt daarmee z’n mentale kracht. Maar hoe doe je dat?
Hierover ging onze hoofdredacteur Sjoerd Bouw in gesprek met Dai Carter. De voormalig commando speciale operaties bekend van zijn boeken en tv heeft het tot zijn levensmissie gemaakt om mensen te wapenen tegen de wereld van nu.
Want onze mentale kracht is belangrijker dan ooit, vindt Carter.
Onze informatie gedreven maatschappij zorgt voor mooie ontwikkelingen, maar tegelijkertijd ook voor dreiging, angst en onzekerheden. Dit heeft invloed op ons welzijn. Mentale kracht bepaalt hoe we hier als persoon, organisatie en samenleving mee om gaan. Dat gaat van wereldse zaken als klimaatverandering, de oorlog in Oekraïne of de nasleep van de coronapandemie tot de eigen dagelijkse realiteit. Denk aan overvolle mailboxen, prestatiedruk, de constante stroom van informatie en – niet te vergeten – de rol van sociale media. Allemaal stressfactoren die verschillende klachten tot gevolg kunnen hebben.
Sjoerd:
“Je hebt de laatste jaren onderzoek gedaan naar de rol en werking van mentale kracht. Je schreef er twee boeken over, geeft trainingen en lezingen en bent op televisie te zien. Wat me hierin aanspreekt is de ogenschijnlijke eenvoud waarmee je deelnemers in het moment bewust maakt van hun eigen patronen en mindset. Hoe zie jij mentale kracht?”
Dai:
“Mentale kracht bestaat uit alle fysieke, cognitieve, emotionele en spirituele vaardigheden en processen die het bewustzijn positief beïnvloeden. Fysiek staat voor alle fysiologische, biologische, neurologische en psychologische processen. Slaap, beweging, herstel en voeding spelen hierin een belangrijke rol. De cognitieve componenten zijn onze denkschema’s, -valkuilen en mindset. Het emotionele aspect gaat over het (h)erkennen van onze emoties en de spirituele over hoe wij zin geven in ons leven.”
“Deze vier systemen zorgen ervoor dat wij mensen ‘mens-zijn’. Het is een holistisch model, heeft raakvlakken en overlappingen. Deze vier componenten kunnen niet zonder elkaar; in de onderlinge samenwerking ontstaat ons bewustzijn.”
Sjoerd:
“Als hulpmiddel voor individuen en organisaties ontwikkelde je het mentale krachtmodel. Jouw model en de vitaliteitsschijf ontmoeten elkaar op veel vlakken. Je mentaal krachtig voelen, heeft te maken met een goede balans tussen lichaam, geest, omgeving en zingeving. Hoe helpen deze holistische modellen ons in onze dagelijkse realiteit?”
Dai:
“Mentale kracht verschilt per individu. De een is meer ontwikkeld in de ene component, en de ander weer in een ander. Zo kun je fysiek heel sterk zijn, maar moeite hebben om emotie te uiten. Er wordt weleens gesproken over hard skills en soft skills, maar ik heb het liever over human skills, want alle vaardigheden zijn even belangrijk.”
“Zelfonderzoek en zelfkennis zijn essentieel. Wie mentaal krachtiger wil worden en niet weet waar te beginnen, raad ik aan te beginnen met de fysieke component. Investeer in beweging, voeding, slaap en herstel. Iedere vaardigheid gaat gepaard met verschillende processen. Leg de lat niet te hoog voor jezelf, maar neem kleine stappen. Zo kun je bijvoorbeeld gaan kijken naar de cognitieve component. Zijn je gedachten vooral positief of negatief, en kun je dat omdenken? Heb je daar hulp bij nodig? Of als je veel weerbare situaties meemaakt: wat doe je om te herstellen en te werken aan je veerkracht?”
HET IS NOOIT TE LAAT OM TE WERKEN AAN JE WEERBAARHEID EN VEERKRACHT
Sjoerd:
“In je boek schrijf je: ‘als je de vaardigheid hebt om veerkracht en weerbaarheid toe te passen in je eigen leven, dan zal dat je mentale kracht versterken.’ Waarin zit het verschil tussen weerbaarheid en veerkracht?”
Dai:
“Weerbaarheid is het vermogen om te gaan met heftige levensgebeurtenissen terwijl ze plaatsvinden. Veerkracht gaat om het vermogen terug te veren ná die heftige levensgebeurtenissen door te verbinden met jezelf en de mensen van wie je houdt.”
“Ik merk dat deze termen vaak door elkaar worden gebruikt, maar voor mij zit er een duidelijk verschil tussen. Wanneer je ín het moment zit, moet je namelijk gebruik maken van andere vaardigheden en processen dan daarna. Als we naar weerbaarheid kijken kan dat in organisaties bijvoorbeeld een stressvolle deadline of vervelend conflict met een collega zijn. Zo’n situatie triggert onze stressrespons. Ieder mens gaat in een soort overlevingsstrategie en maakt een keuze om te vechten, vluchten of bevriezen. Als je daarin zit, heb je geen tijd voor de terugslag.”
“Die terugslag is juist nodig om weer energie te creëren om door te gaan. Daarom noem ik dat proces veerkracht. Hierbij werk je aan wat je moet doen als je de stresssituatie hebt ‘overleefd’ en weer op krachten moet komen. Dit doe je niet alleen, maar met elkaar.”
Sjoerd:
“Je kunt het leven indelen in fases van weerbaarheid en fases van veerkracht. In je boek beschrijf je dat een groot deel van jouw leven een fase van weerbaarheid is geweest. Die van veerkracht is eigenlijk pas sinds kort aangebroken. Hoe heeft de interesse en het begrip van mentale kracht zich in jouw leven ontwikkeld?”
Dai:
“Toen ik op mijn zeventiende militair werd en op mijn twintigste de groene baret kreeg, had ik nog nooit gehoord van mindset. Pas toen ik uit de speciale eenheid stapte, begon ik te reflecteren op wat ik eigenlijk had geleerd. Dat is wel langzaam gegroeid: de laatste twee jaar van mijn diensttijd volgde ik een studie toegepaste psychologie. Omdat ik medic was, had ik interesse in het menselijk presteren en de werking van het menselijk lichaam. Dat kreeg ik mee als basis, vandaaruit is mijn interesse in mentale kracht ontstaan. Hoe meer ik me ermee bezig ging houden, hoe meer ik besefte dat dit dingen waren die wij al jarenlang onbewust bij de commando’s deden. Ik begon processen en vaardigheden te herkennen. Ik ben mezelf gaan ontleden en kwam erachter hoe mijn mentale kracht werkt.”
“Verder op die reis besefte ik dat een groot deel van de maatschappij deze basiskennis mist. Terwijl het je zo kan helpen in het leven, het dagelijks functioneren, denken en voelen.”
Sjoerd:
“Als we dit vanuit de basis niet meegekregen hebben, dan betekent dit dat dit ook ontbreekt in veel organisaties. Om mensen mentaal te versterken, worden steeds vaker vitaliteitsprojecten ingezet, maar die hebben niet altijd het beoogde effect. Hoe kunnen werknemers enthousiaster gemaakt worden?”
Dai:
“Wat denk ik goed werkt, is mensen inzetten die inspireren. Wat ik altijd mooie verhalen vind, zijn verhalen van transformatie. We zitten te vaak in ons hoofd met belemmerende gedachten dat we iets niet kunnen. Door zo’n verhaal te horen helpt dit om terug te gaan naar de basis en te onderzoeken waar onze eigen onderschatting of pijn vandaan komen. Ook denk ik dat het goed is om samen met het team een gezamenlijk proces aan te gaan voor een bepaalde periode. Daarin kwetsbaar zijn en de gedachten laten vloeien is belangrijk. Op die manier ontstaan er speciale connecties op emotioneel gebied.”
ZELFONDERZOEK EN ZELFKENNIS ZIJN ESSENTIEEL VOOR DE ONTWIKKELING VAN MENTALE KRACHT
Sjoerd:
“Het is je missie om mensen te motiveren en bewust te maken van hun mentale kracht. In Kamp van Koningsbrugge heb je te maken met gemotiveerde deelnemers, maar tijdens het programma Dreamschool was dat lang niet altijd het geval. Hoe bereik je ook de mensen die er minder voor openstaan?”
Dai:
“Het belang ervan blijven benadrukken. Juist jongeren vormen een belangrijke doelgroep. De groep die zich zo voelt en gedraagt als de jeugd in Dreamschool is groter dan we beseffen. Ik denk erover na om manieren te vinden om ook deze groep te bereiken, bijvoorbeeld door het maken van een kinderboek. Het is zo belangrijk, want daar kun je nog zaadjes planten; het verschil maken. Maar je kunt je vaardigheden altijd blijven ontwikkelen: ik krijg ook de feedback van volwassenen die hadden gewild dat ze dit eerder hadden geweten. Alles draait om open staan voor zelfonderzoek en zelfkennis. Dat wordt nu vaak overgeslagen, maar zodra je ermee begint, zet je de rest in beweging.”
