Ken je deze nog: “Goeiesmorgens, Jos! Goeiemorgen deze morgen, Edgar!” De gevleugelde begroeting uit de succesvolle persifl age op het kantoorleven ‘Debiteuren Crediteuren’. Deze tv-reeks uit eind jaren negentig toonde de overtreffende trap van humor op de werkvloer. Satire in en over het genre kantoorhumor. Voor de een was het hilarisch, voor de ander in en in flauw.
Hoe over de top en absurdistisch ook, de serie liet tussen de regels door wel zien hoe humor op de werkvloer kan werken. Vooral wat de voordelen en valkuilen zijn. Bagatelliseren, relativeren, verbroederen, beledigen, verbloemen, energizen, ombuigen. Al deze effecten van humor op de werkvloer komen voorbij. Grappig genoeg was het soms zo pijnlijk herkenbaar, en in lijn met de werkelijkheid op de werkvloer, dat de herkenbaarheid ervan leuker was dan de grap zelf. Hele stukken die zondag op tv waren, werden maandagmorgen nagespeeld op kantoor. Da’s pas humor!
HUMOR WERKT
Wat humor precies is en of grappen grappig zijn, is voor iedereen anders. Wel weten we zeker dat humor werkt. Humor trekt aandacht, humor leidt af. Humor zet op het verkeerde been. Humor stemt overwegend positief. Humor brengt aan het lachen. Samen lachen verbroedert. Verbinding is dan ook de primaire functie van humor.
Een dag niet gelachen, is een dag niet gewerkt.
Sociaal psycholoog Madelijn Strick onderzoekt al jaren de sociale impact van humor. Zij zegt hierover: “Humor bestaat al zo lang als de mensheid. Humor is ontstaan om verbinding met elkaar te vinden. Mensen die met elkaar lachen, begrijpen elkaar en voelen zich sneller vertrouwd met elkaar. Mensen die met elkaar kunnen lachen, voelen zich een groep.”
Die primaire en haast instinctieve werking van humor betekent ook dat – in tegenstelling tot wat je soms denkt over je schoonmoeder, je collega of je buurman – iedereen een gevoel voor humor heeft. Mensen met een ontwikkeld gevoel voor humor kunnen a) grappig zijn, b) grappen begrijpen, en c) relativeren met humor. Bij jouw schoonmoeder is dit dus gewoon wat minder fijnbesnaard. Een grap? Oordeel zelf maar.
HET WAS MAAR EEN GRAPJE
Humor, in ieder geval het maken van een grap, vraagt om goede communicatieve vaardigheden. De ontvanger bepaalt namelijk of iets grappig is of niet. Dus of een grap gepast is en of jouw humor goed valt, moet je vooraf goed inschatten.
In een select gezelschap van vrienden of familie voel je die zaken doorgaans wel aan. Maar op de werkvloer, met een gemêleerd gezelschap collega’s, moet je nog bewuster inschatten of je grap gepast is.
Seksistische of racistische ‘grappen’ zijn uiteraard not done. Hoe onschuldig je het ook bedoelt in de kern blijft het seksisme en racisme. Houd humor op de werkvloer smaakvol. Grensoverschrijdend en een vleugje agressie maken de grap maar maken het nog geen humor voor iedereen binnen het team. “Het was maar een grapje” wil je hoe dan ook in alle gevallen voorkomen.
VOOR HUMOR OP DE WERKVLOER LIGT DE LAT ECHT ZELDZAAM LAAG.
HUMOR IS LEUK WERKEN
Voor iedereen die begon te lezen en dacht: “Een artikel over humor dat wordt lachen!” Nu wordt het wél leuk; we gaan de voordelen van humor bekijken.
Humor op de werkvloer draagt bij aan een prettige werksfeer. Lachen om een grapje laat ieders energie weer even lekker stromen. Het werkt kort ontregelend ontnuchterend en daarmee sfeerverhogend. Sterker nog in recent onderzoek gaf een op de vier ondervraagden aan dat een humorloze werkomgeving een reden zou zijn om naar een andere werkplek op zoek te gaan. Dat is nogal een cijfer. Gelukkig is een plek waar 75% van je collega’s een ondermaats gevoel voor humor heeft nagenoeg ondenkbaar. Zeker wanneer je dit weetje uit het boek ‘Humour Seriously’ van Aaker & Bagdonas (’20) kent: voor geslaagde humor op de werkvloer ligt de lat echt zeldzaam laag. We hebben blijkbaar weinig nodig om met elkaar te kunnen lachen.
POSITIVITEIT
Humor – en dan vooral van het smaakvolle soort dat past in de situatie zonder iemand ermee te benadelen – draagt in hoge mate bij aan een goede werksfeer. Let een beetje op je grapdichtheid wordt ‘ie te hoog dan word je misschien minder serieus genomen. En geef grenzen aan zodat het ook echt positief blijft en het iedereen in het team een glimlach vol energie oplevert.
VERBINDING
Zoals Madelijn Strick zegt is humor sociaal primair gericht op verbinding. Met elkaar lachen en elkaar daarin begrijpen wekt vertrouwen en schept een band. Bovendien ontstaan na een tijd in teams een eigen cultuur en een taal deels gesmeed door de communicatieve kracht van humor. Het draagt dus bij aan een betere teamspirit en samenwerking.
RELATIVERING
Humor is een goede probleemoplosser. Met elkaar blijven peinzen over een probleem kan heel prettig onderbroken worden met een ontnuchterend grapje. Er samen de humor wel van inzien betekent ook dat de uitdaging eigenlijk niet zo groot is als hij vooraf leek. En daarbij je werk mág ook gewoon leuk zijn hè!
ONTSTRESSEN
Als je lacht komen er stoffen in je brein vrij zoals endorfine serotonine en dopamine. Puur geluk dus. Deze reactie zorgt voor een kalmerend en pijnstillend effect voor een ontspannen houding en voor een zorgeloos opgewekt gevoel. Humor vitaliseert en heeft een stimulerend effect op je immuunsysteem. Leuk is dat ook meelachen datzelfde stimulerende effect heeft. Overdrijf niet maar het doet je geen pijn.
CREATIVITEIT
Humor stimuleert creativiteit. In je gevoel voor humor leg jij (spontaan) incongruente verbanden; je koppelt situaties aan ideeën collega’s aan ervaringen acties aan dieren et cetera. Vliegensvlug bedachte verbindingen die in al hun onlogica grappig zijn. Je traint daarmee jouw creatieve brein.
Bronnen: ‘Humor is een van de vier peilers onder het universum’ Madelijn Strick / De Ben Tiggelaar Podcast / ‘Humour Seriously’ Aaker & Bagdonas
HOE MAAK JIJ WERK LEUKER?
Er mag dus duidelijk meer gelachen worden op de werkvloer. Mis jij de gevatheid om leuk uit de hoek te komen? Geen zorgen, dan lach je gewoon lekker mee. Bovendien: humor kun je leren. Humor is een vorm van communicatie en daarmee een vaardigheid die je kunt oefenen en je eigen kunt maken. Dus repeteren maar en voor de lach ermee!
En geef in je team het goede voorbeeld. Lach geregeld, plan voor een glimlach eens een afspraak in op een verrassende tijd, klokslag 09:03 uur. En gebruik enige zelfspot, want zelfspot is echt het leukste dat er is. Zeker als de ander er ook om kan lachen 😉
Cabaretier Rob Scheepers heeft humor als beroep: “Maar mensen die me kennen, weten dat ik nooit zomaar ergens grappen ga vertellen. Gewoon omdat ik dat niet kan. Ik ben misschien wel de slechtste moppentapper van Brabant.” Hoe humor werkt als vak lees je in zijn column ‘Grappenmaker van beroep’ op pagina 29.
